Contour en het belang van blijven bewegen

De curator van C0n10ur 2023 is Auguste Orts, een gevestigd productie- en distributieplatform in Brussel. De leden zijn Herman Asselberghs, Sven Augustijnen, Manon de Boer, Anouk De Clercq, Fairuz Ghammam en artistiek leider Marie Logie. “Wij zijn ‘Artists’ Moving Image’ (AMI)”, verduidelijkt Herman Asselberghs. “Dat is een ruim begrip waarbij de dragers, formaten en aanpak heel divers kunnen zijn. Ons werk is zelden in reguliere bioscopen te zien, wel op festivals en plaatsen voor kunst.”

De leden van Auguste Orts maken conventioneel werk, maar ondersteunen elkaar en andere kunstenaars bij het maken en verspreiden van AMI. Het is eerder uitzonderlijk dat ze genezen. Auguste Orts zal in 2023 de rijkheid en verscheidenheid van AMI in België vieren. Verder belichten ze hoe hecht deze kunstenaars samenwerken. “We kiezen niet voor een overkoepelend thema”, aldus Asselberghs. “Onze regel is dat elke kunstenaar in België verblijft. We werken vanuit de context en we als platform door en door kennen.”

In het verleden tot vorige edities kiest ze bewust voor weinig locaties in Mechelen: het kunstencentrum Nona, Museum Hof ​​van Busleyden, De Garage, ruimte voor actuele kunst en Cinema Lumière. Ook nieuw is dat ze nu ook buiten Mechelen werk tonen, namelijk in Argos centrum voor audiovisuele kunsten in Brussel en in de Antwerpse Kunsthal Extra City. Auguste Orts toont daarmee een paar van hun partners en wijst op het belang van hun netwerk.

De leden van Auguste Orts werken intussen zestien jaar samen en dragen ontmoeting hoog in het vaandel. Dat vormt een rode draad doorheen de tentoonstelling. Bij de opening van deze editie van C0n10ur 2023 zien we de live uitvoering van ‘Coming Together’ (1971) van de Amerikaanse componist Rzewski. Deze editie sluit in november af met ‘The people United will Never Be Defeated’ (1975) van dezelfde componist. Het plezier, de uitwisseling van energie en de waarde van samenwerken, is in alle werken van C0n10ur 2023 voelbaar. Dat werkt inspirerend.

Een bijzondere samenwerking zien we in kunstencentrum Nona. De film ‘Yours’, van Eva Giolo, Rebecca Jane Arthur, Katja Mater, het kunstenaarsduo Sirah Foighel Brutmann & Eitan Efrat en Maaike Neuville brengt een hommage aan Chantal Akerman. De intussen overleden Brusselse cineaste is een inspirerend voorbeeld voor de generaties die haar opvolgen. Voor ‘Yours,’nemen ze als vertrekpunt ‘News from Home’ (1977) van Akerman. “Dit kan je zien als een prototype van een kunstenaarsfilm”, duidt Asselberghs. “Als autodidact lapt ze filmregels aan haar laars, maar dat maakt haar werk net zo bevrijdend”, vult Anouk De Clercq aan.

‘News from Home’ gaat over waar we ons thuis voelen en wat thuiskomen betekent. Akerman filmt locaties in New York City, waar ze een tijd verblijft. Ondertussen leest ze via een voice-over brieven voor van haar moeder. Die beschrijft dagelijkse gebeurtenissen en polst nieuwsgierig naar het welbevinden van haar dochter. ‘Yours,’ inspireert zich op daarop, wat resulteert in persoonlijke, universele, fragiele of politieke insteken.

Eva Giolo filmt locaties in Brussel en pikt in de desolate omgeving die Akermans in beeld brengt. Ze toont ook stillevens van visueel boeiende composities. Rebecca Jane Arthur kiest voor de huiselijke omgeving, dagelijkse activiteiten en vriendschap van drie vrouwen. Ze vertellen onder meer over de band met hun moeder. De intimiteit en warmte van een moeder- en dochterband zien we ook bij Maaike Neuville. Katja Mater brengt fragiele filmassemblages die reflecteren over taal, tijd en verlies. Sirah Foighel Brutmann & Eitan Efrat gaan in op ontheemding en identiteit en voeren een fictief gesprek met Akerman. Elke kunstenaar verbetert zijn eigenheid, stijl en vrijheid, maar via de montage worden de films knap met elkaar verweven. Dat geeft het werk een boeiend ritme en toont hoe elk stem en elk perspectief, hoe verschillend ook, harmonisch naast elkaar kan bestaan. Meer nog, de beelden spelen op elkaar in, zorgen voor afwisseling, versterken elkaar en leveren een beklijvend resultaat op.

‘Yours’, zet meteen de toon voor aspecten van de 2023 typen. August Orts presenteert een waaier aan stijlen van geëngageerde documentaire, filmessays, audiovisuele installaties tot geluidswerken. De hechte relatie tussen verschillende eeuwen, generaties, plaatsen, culturen en gebeurtenissen staat telkens weer in de schijnwerpers. Ook de leeftijd noch afkomst van de kunstenaars staan ​​in het aangegeven programma. Categoriek denken maakt plaats voor respect en generositeit voor elkaar en onze leefomgeving. Alles staat met elkaar in verbinding en resoneert. Warmte, eenvoud en het alledaagse primer. Het werk en de beleving staan ​​centraal. ‘We are rooted but we flow’ de titel van C0n10ur 2023, duidt op hoe iemand zich ergens kan vestigen en thuis voelen en hoe alles voortdurend in verandering is.

In Museum Hof van Busleyden zien we een reusachtig projectiescherm, zoals in een bioscoop waarop een verzameling van filmfragmenten te zien is. Auguste Orts vroeg alle deelnemende kunstenaars van C0n10ur 2023 om een bijdrage. Die varieert van nieuwe kortfilms, shots uit een film tot ‘outtakes’ (opnames die ze niet in hun film gebruiken). Orts heeft de verscheidenheid aan formaten, klank, standpunten en thema’s ritmisch aan elkaar gemonteerd. De twee uur durende film kunnen we vanop een tribune bekijken. We voelen hoe we als publiek ook een belangrijke schakel in het netwerk vormen.

Het kunstenaarsduo Subversive Film brengt ook filmfragmenten samen. Ze grasduinen in militante en politieke films die tot stand kwamen wanneer mensen in opstand kwamen tegen kapitalisme, kolonialisme, klasse of gendergeweld. We zien hier hoe film een belangrijk medium is om een ideologie, strijd of politiek idee in beeld te brengen. De films zijn achter elkaar gemonteerd. Door de afwezigheid van klank, gaat onze aandacht naar kleur, compositie en gebaren. De lichaamstaal zegt veel over het gemoed van de mensen die in opstand komen. Hoewel het archiefbeelden zijn, blijven de thema’s actueel. Ook de schilderijen van Melissa Gordon presenteren hoe nijpende problemen zich herhalen. Gordon baseert zich voor dit recent werk op de ateliers van modernistische kunstenaars in de jaren dertig in Parijs. Het uitbreken van WOII zorgt ervoor dat de kunstenaars hun atelier verlaten. Daar waar de toenmalige kunstenaars een bijzonder uitzicht hadden, schildert Gordon ramen die verval en beklemming verbeelden. Op de schilderijen kleven brieven die emoties van vluchtelingen tonen. Een lichtbron glijdt heen en weer over de werken, zodat ze slechts tijdelijk goed te zien zijn. De installatie werkt met licht, tijd en beweging en toont de ruime opvatting van bewegend beeld.

Elphy, een jong Brussels productie- en distributieplatform toont nieuw werk in Extra City Kunsthal. De individuele bijdragen van Rebecca Jane Arthur, Chloë Delanghe, Eva Giolo en Christina Stuhlberger zijn geslaagd samengebracht in een scenografie van Yuichiro Onuma. Hun gemeenschappelijk interesse gaat naar intieme, sociale portretten. Hoewel de films verschillen van verhaal en stijl, delen ze eenzelfde gevoeligheid. Die is terug te vinden in zorg voor naasten en natuur en in de aandacht voor taal, begrip en verstandhouding.

In de Garage, ruimte voor actuele kunst staan spreken en luisteren centraal. Wie heeft er de kans om te spreken en wie wordt gehoord? Wie neemt het woord en wie moet er zwijgen? Aangrijpend zijn de fragmenten uit de documentairefilms van Rosine Mbakam. Rosine filmt een gruwelijke getuigenis van haar moeder over de kolonisatieperiode in haar geboorteland Kameroen. We zien ook een kapsalon in de Matongéwijk in Brussel. Het is een ontmoetingsplek voor Kameroense vrouwen. Naast verzorging is ook het sociale aspect belangrijk. Rosin maakt ook een portret van een leeftijdsgenoot en vriendin uit Kameroen die sukkelt met verslaving en depressie. Verder maakt Rosine een opname van hoe de techniek en belichting van fotografie is afgestemd op een witte huid. In een ander fragment scheert ze haar haar af. Een vijfde fragment is de blauwdruk van een tot nog toe ongerealiseerde film. Tijdens COVID-19 sprak ze met verplegend personeel en stelde vast dat de mensen in de frontlinie mensen van kleur waren. Dat koppelt ze aan de compagnieën in het leger tijdens WO I en II, waar hetzelfde gebeurde. Een tekst die ze bij de werken presenteert, toont haar woede over haar standpunt als vrouw van kleur. Ook Effi & Amir stellen zich kritisch op. Ze onderzoeken het omstreden feit of Georg Floyd voor hij in 2020 stierf door het hardhandige optreden van de politie ‘I Can’t breath’ kan gezegd hebben. Met ‘50 ml Cement Casting’, een hangend zakje cement bevestigen ze met een klein gebaar het kan. We hebben 150ml lucht nodig om drie lettergrepen uit te spreken zonder dat er lucht onze longen bereikt.

Chloë Malcotti fotografeerde boeken uit een bibliotheek die arbeiders in de jaren vijftig en zestig begeleidde naar een betere werkomgeving. Het is een samenwerking met Mulongo Finkelstein naar aanleiding van haar documentairefilm ‘Medusa’. Een zogenaamd idyllisch wit strand aan de kust in Zuid-Italië heeft de kleur door de chemische neerslag van een solvayfabriek. Dominque De Groen vraagt ​​inwoners uit Mechelen wat ze zouden doen of zeggen wanneer ze een stem zouden krijgen om de toekomstige vorm te geven. De gesprekken zijn samengebracht op een website en in alle rust te luisteren.

Door enkel te luisteren kan je ook beelden en gevoelens oproepen. Dat ontdekken we met het werk van Alex Reynolds. ‘Justine’ zijn portretten van zijn vriendin. Drie stemvorken zijn in de Garage geplaatst en elk op een andere frequentie afgestemd. Soms horen we ze apart maar op een bepaald punt in de ruimte klinken ze samen. Luisteren krijgt een fysieke impact. De indringende tonen beïnvloeden ons gevoel en we moeten ons verplaatsen om de tonen te beluisteren. Guy-Marc Hinant toont een uitgebreide collectie LP’s. Hij presenteert ze volgens een bepaalde schikking van stemmen uit het hiernamaals naar allerhande muziekstijlen, ‘spoken word’, politieke gezangen tot vogelgezangen. Platenspelers nodigen de toeschouwer uit de LP’s te beluisteren. Auguste Orts voegt daar nog een platenspeler met de LP van ‘Coming Together’ aan toe.

Ook Aay Liparoto speelt in op onze beleving. In Argos centre for audivisual art installeert hij een uitgekiende scenografie met objecten en pastelkleuren. Die brengt ons naar een Cinematic Virtual Reality-ervaring. We voelen de fragiele grens tussen liefde en geweld, intimiteit en macht. Deze installatie bevraagt wie dader of slachtoffer is en wat we als (on)veilig ervaren.

Performances vormen ook een belangrijk onderdeel in deze editie. Effi & Amir doen een aantal sessies waarbij ze twintig mensen uitnodigen om hun verhaal te delen. Naast vertellen kunnen de deelnemers ook tekenen of collages maken op een wit tafelblad. Na elke sessie krijgt het tafelblad een plek tegen de muur. Sandra Muteteri Heremans filmt de bevriende filmmaker Maxime Jean-Baptiste. Ze schrijven al jarenlang brieven naar elkaar en praten over hun positie als filmmaker van kleur en hun positie binnen de filmgeschiedenis. Het zijn intieme, rakende getuigenissen. Naast de film vindt er ook een performance plaats die gaat over het maakproces en de worsteling van een eigen, nieuwe film. Het onbewerkte videofragment van Omar A. Chowdhury dient als afleiding tijdens een performance. Een subtiele choreografie zorgt ervoor dat sommige bezoekers met een geschenk in hun zak thuiskomen.

In de Mechelse bioscoop Cinema Lumière zijn er ‘s middags kunstenaarsfilms te zien. Wekelijks verandert het programma en er gaan verschillende films in première. “Doorgaans krijgen we die films niet in een reguliere bioscoop te zien”, zegt Anouk De Clercq. “We hopen zo een nieuw publiek te vinden dat zich mengt met de mensen die al met Artists’ Moving Image vertrouwd zijn.”

Biënnale C0n10ur 2023 laat een sterke indruk na. De werken variëren van compositie tot improvisatie en van poëzie tot politiek. De afwisseling bekoort onze zintuigen en voedt ons bewustzijn. Dat stemt tot nadenken.

Contour 2023 Biennale voor Bewegend Beeld is nog te bezoeken tot en met 5 november 2023 in Mechelen. 

Deelnemende kunstenaars C0n10ur 2023: Aay Liparoto • Alex Reynolds • Alexandre Mulongo Finkelstein • Alma Söderberg • Annik Leroy • Brahim Tall • Camille Picquot • Chloë Delanghe • Chloé Malcotti • Christina Stuhlberger • Dominique De Groen • Effi & Amir • Eitan Efrat • Elie Maissin • Eric de Kuyper • Eva Claus • Eva Giolo • Frederic Rzewski • Guy-Marc Hinant • Jan Rzewski • Julie Morel • Katja Mater • Kevin Jerome Everson • Léonard Pongo • Maaike Neuville • Maxime Jean-Baptiste • Melissa Gordon • Mieriën Coppens • Mischa Dols • Mohanad Yaqubi • Omar A. Chowdhury • Rebecca Jane Arthur • Rosine Mbakam • Sandra Muteteri Heremans • Sirah Foighel Brutmann • Stephane Ginsburgh • Subversieve film

22 en 23 september audiovisuele performance ‘Measuring Narrative With Water’ van Sirah Foighel Brutmann & Eitan Efrat. Tickets: https://www.nona.be/nl/contour-biennale

23 september en 7 oktober ‘De 8e brief’ van Effi & Amir. Gratis reserveren: https://www.nona.be/nl/contour-biennale

21 oktober ‘Het eerste beeld veroorzaakt ze mij verteld’ van Maxime Jean-Baptiste & Sandra Muteteri Heremans. Tickets: https://www.nona.be/nl/contour-biennale