Sense of Sound, DordtYart 2017
In en om de hal van de voormalige scheepswerf de Biesbosch in Dordrecht kun je vanaf 19 augustus door het brein van de componist lopen. 40.000 m3 aan bliepjes, kraakjes, getik, kabels en orgels nemen je mee in de analoge neurale bovenkamer van de geluidskunstenaar.
Geluidskunstenaar, elektronisch componist, musicus; sinds de komst van Dick Raaijmakers (1930-2013), Jan Boerman (1923) en Paul Panhuysen (1934-2015) zijn dat overbodige schuttingen om pioniers in hokjes te houden. Deze mannen zijn de grondleggers van zoveel disciplines en innovaties dat mijn waardering voor hen het aantal kubieke meters van de oude Dordtse fabriek ruimschoots overstijgt. Wat zij 60 jaar geleden deden, is nu nog revolutionair. Zelfs een kilometerslange opbreking in Dordrecht weerhield me er niet van om Ideofoon 1 en 3 van Raaijmakers met eigen ogen en oren te aanschouwen.
Video: Ideofoon 1 (1970) / Dick Raaijmakers / Dag in de Branding / Gemeentemuseum Den Haag
En het werk van de (klein)kinderen, neefjes en nichtjes van deze pioniers maken deze belevenis nog meer de moeite waard. Wat zeker bijdroeg aan de magie was een aller vriendelijkste medewerker die mijn looptempo in de gaten hield en alles speciaal aanzette voor mij, de enige bezoekster van deze oude werf met glazen dak (op een tropische dag).
Sinds het afronden van de studie kunstgeschiedenis heb ik een vast ritueel; ik neem de brochure aan de kassa nog plichtsgetrouw aan maar ik lees geen letter, en ook de zaalteksten mijd ik als de pest in een expositie. Ik maak foto’s van de werken die ik de moeite waard vind en later gebruik ik de brochure en de plattegrond om te kijken van wie dat werk nu was.
En die methode werkt ook nu weer in mijn voordeel. De beschrijving van Matthias Königs werk is het tegenovergestelde van hoe ik het werk beleef, namelijk grappig, innemend en mooi. Het doet me denken aan recent gesprek waarin werd gesteld dat we hedendaagse kunst vooral niet te moeilijk voor elkaar moeten maken.
Organa van Elise ‘t Hart en Nils Davidse is een ware eyecatcher. De geluiden van de 8 (huis)orgeltjes resoneren prachtig in de fabriekshal en de orgeltjes – de een nog mooier dan de ander – lokken je als kleine, bevallige sirenes naar zich toe.
De installaties van Ad van Buuren (1951-2014) doen me het meest denken aan hoe de door Jan Boerman en Dick Raaijmakers opgerichte elektronische studio in Den Haag (1963-66) eruit moet hebben gezien. Ongebreidelde, chaotische dwarsverbindingen die juist minutieus zijn voorbereid; een geprogrammeerd kader van onvoorspelbare klanken. De installaties ogen breekbaar en zijn prachtig. Vergeet achterin ook niet naar zijn schriften te kijken met codes en beredeneringen, zo wordt het brein van de componist op verschillende manieren bloot gelegd.
Sense of Sound is van vrijdag tot en met zondag, 11.00-17.00 uur, te bezoeken. Ook zijn er verschillende performances en workshops. Voor meer informatie en agenda klik hier.
Hieronder nog een impressie van bijzondere werken
Paul Panhuysen, Ginger strings, TAC Eindhoven 2012. Video van Claire Willeman.