Waardevol

Als er iets moois is wat deze crisis ons kan bijbrengen, is dat waardering hebben voor elkaar. Nu evidenties wegvallen, beseffen we pas wat we missen. Elke schakel, hoe onopvallend ook, is noodzakelijk voor het grotere geheel. We hebben de neiging om bepaalde functies te romantiseren, maar nu valt op hoe waardevol ieders aandeel is. Wat is het belang van een artiest en wat leert die ons in tijden van crisis? 

Waardevol
Arpaïs Du Bois - ’sous toutes les couches, l’esprit affûté’, 2020, 25 x 18,5 cm, mixed media on paper

Een artiest is creatief in het bedenken van oplossingen en speelt in op onvoorziene situaties. Beperkingen scherpen de inventiviteit aan omdat een artiest naar openingen zoekt om te communiceren. Het is iemand die grenzen aftast en waarvoor alles een mogelijkheid biedt om mee aan de slag te durven gaan. Een artiest is een onderzoeker, heeft een bepaalde fascinatie en neemt tijd om die aandachtig te bestuderen. Stilstaan en zaken bevragen vormen een belangrijk onderdeel van zijn of haar praktijk. Hoe verhoud ik mij tot de wereld en wat vind ik noodzakelijk om te delen? Een artiest heeft een onophoudelijke drang om te creëren en durft daarom risico’s te nemen. Afstand nemen van wat was en anticiperen op verandering zijn daarbij onvermijdelijk. Dat vraagt een zekere alertheid om te blijven nadenken en bewust te zijn over wat er gaande is. De manier waarop onze maatschappij georganiseerd is, zorgt ervoor dat we doorgaans in een mallemolen terechtkomen. De drukte van dagelijkse bezigheden slorpt al onze energie op. Het is zwemmen of verdrinken. We komen vaak niet toe aan stilstaan, integendeel we hollen onszelf voorbij. Daarnaast overstelpt de media ons met informatie en speelt ze graag in op onzekerheid en angst. Artiesten trachten een aanknopingspunt te vinden om ons te laten stilstaan en brengen een dialoog op gang. Moeten we zomaar alles aannemen en blindelings volgen? Artiesten doen ons inzien om kritisch te blijven en ons gezond verstand te gebruiken. Zij hebben van nature een dagelijkse discipline en verantwoordelijkheid om zich toe te leggen op hun praktijk, zonder dat iemand hen moet opleggen wat al dan niet te doen. Veel mensen overschrijden hun grenzen en putten zichzelf uit. Ze zijn verdoofd en raken de voeling met zichzelf en hun omgeving kwijt. Onze emoties drijven ons uiteen, maar artiesten maken onze zintuigen wakker. Ze weten ons te raken en zijn in staat om een diepere intensiteit, een gevoeligheid op te roepen. Dat creëert een samenhorigheidsgevoel en het is net wat we nodig hebben om verder te gaan om onze mentaliteit en levensstijl te bevragen. Kunnen we en willen we terug naar hoe het was of is het tijd voor iets anders? Waarom zouden we energie steken in het zoeken naar een zondebok of elkaar met de vinger wijzen terwijl er zich nieuwe mogelijkheden aanbieden? Laten we ons leven leiden of denken we na over hoe het anders kan? Elke crisis legt een kiem voor verandering. Nu is er ruimte om alle kaarten open te leggen en te kijken welke mogelijkheden er zijn. Van nul beginnen, een wit blad vullen, iets nieuws creëren: artiesten weten als geen ander hoe spannend dat is en creativiteit aanscherpt. Ze tonen dat durven springen en risico’s nemen geen nederlaag hoeft te betekenen. Integendeel, alle mogelijkheden zijn voorhanden. Het is een kwestie van kijken en gezond verstand gebruiken over wat ons gelukkig kan maken. We zochten het in kwantiteit, snelheid, steeds meer prikkels en uniekere belevingen. Nu de lockdown ons dwingt om anders te leven, blijkt eens te meer hoe kleine, eenvoudige dingen ons bekoren. We zien hoe waardevol de zaken zijn die ons dagelijks omringen en de mensen die ons nauw aan het hart liggen. Zaken moeten missen, doet ons opnieuw de waarde inzien van wat we werkelijk belangrijk vinden om gelukkig te zijn. We worstelen in onze maatschappij collectief met zingeving. Ons streven naar uniciteit heeft ons doen geloven dat we anders en zelfs beter moeten zijn dan onze medemens. Wanneer ben ik belangrijk of besta ik? Dat zet ons in een concurrentiestrijd en tegen elkaar op met een gevoel van eenzaamheid tot gevolg. We zijn de verbondenheid met elkaar en onze omgeving veelal kwijt. Artiesten kunnen ons verbinden door hun werk, maar ook deze lockdown bevestigt hoe sociaal we van nature zijn en hoe erg we elkaar nodig hebben. Hoe vervelend deze situatie ook is, plots ontstaat er noodgedwongen een gezamenlijk doel. In plaats van ieder voor zich, moeten we er nu samen voor gaan. Eigen belang en zelfverheerlijking verdwijnen naar de achtergrond. Het gaat om wat we als groep nodig hebben om verder te gaan. Artiesten tonen ons hoe effectief het kan zijn om op een stille manier iets in beweging te zetten. Zij doen ons anders kijken, wat ons anders doet denken en ons gedrag aanpast. Het werkt niet om te roepen, in de kijker lopen en verplichtingen op te leggen. We kunnen niets opdringen, het moet vanuit onszelf komen. We moeten zelfkritisch leren zijn en inzien wat onze werkelijke behoeften zijn.