Generation 9/11 @ Gemak

Moises Saman, Project: Iraq, 2003-2005

Zondag is het precies 10 jaar geleden dat twee vliegtuigen in het World Trade Centre in New York vlogen. De herdenkingsactiviteiten die dit weekend gepland staan zullen niemand ontgaan zijn.

Ghait Abdul-Ahad, City of War, 2008 (uitsnede)

De wereld is veranderd sinds 9/11. De oorlogen in Irak en Afghanistan die voortvloeiden uit de terreuraanslagen waren het directe resultaat, maar de effecten op de wereld zijn groter dan de 2,996 doden die dag in Amerika en zelfs groter dan de tienduizenden die daarna overleden in Irak of Afghanistan. De wereld werd na 9/11 op zijn kop gezet.

Tim Hetherington, Sleeping Soldiers (Deel van het the Infidel-project), 2009

Op het NOS journaal vandaag een interview met Farid Zakaria die uitlegt dat 9/11  indirect ook de financiële crash in de westerse wereld heeft veroorzaakt. Met een beetje doorredeneren is dan zelfs de huidige status van kunst en cultuur in Den Haag een gevolg van die 19 kapers die tien jaar geleden elk aan boord van een vliegtuig stapten.

De uiteindelijke consequenties van de bezuinigingen en de door angst voor de islam ontstane intolerantie in de maatschappij lekken door tot een gebied wat zich maar al te gemakkelijk beperkt tot de private poëtische gedachten van een kunstenaar.

Mohammed Abed, 'Operation Cast Lead' (uitsnede)

Gemak brengt de realiteit van de wereld na 11 september 2001 hard en direct de Haagse kunstwereld in met een keiharde tentoonstelling van verschillende oorlogsfotografen die op de ongemakkelijke eerste rij zaten bij conflictsituaties die direct of indirect het gevolg zijn geweest van die beruchte dag tien jaar geleden.

Moises Saman

Tijdens de opbouw zijn de titelplaatjes nog niet geplakt en is niet direct duidelijk welke fotograaf zich in welk land bij welk conflict bevond, maar dat er zich ver van ons bed gruwelijke taferelen hebben afgespeeld moge duidelijk zijn. De horrorbeelden gaan verder dan de kranten durven te laten zien. Hoewel de verhalen soms wel doorsijpelen in de kranten zijn we inmiddels murw geslagen en lezen we gemakkelijk over de statistieken van gewonden en doden heen. Bij Egypte denken we voornamelijk terug aan de triomf van het geweldloze verzet tegen het regime. Dat ook daar levende mensen vermorzeld zijn door tanks of kleine kinderen door de schedel geschoten zijn vergeten we liever.

Ghait Abdul-Ahad, City of War, 2008 (uitsnede)

In Gemak hangen dat soort beelden aan de muur, om ons er vooral aan te herinneren dat het bloederige onrecht van oorlog en onderdrukking niet iets is wat niet meer bestaat, zodra we het krantenberichtje overslaan.

Mohammed Abed, 'Operation Cast Lead'

Misschien is de meest gruwelijke foto die van een rennende man met een jongen in zijn armen, die gefotografeerd is op het moment dat hij gaat falen in de zorg voor de jongen. Hij bevind zich midden in het moment van een duikeling, een val waar hij niet alleen de jongen los zal moeten laten, maar waarna hij waarschijnlijk ook bovenop de jongen terecht zal komen. Of de jongen daar nog iets van zal merken is de vraag, het gat in zijn hoofd geeft weinig hoop dat hij nog leeft. Zou de man weten dat de jongen het leven heeft gelaten? Misschien is de reden van de duikeling het schot dat de hersenen van de jongen doorboorde. Misschien wordt zijn motoriek verstoord door haast en verdriet. Misschien weet de man nog niet dat zijn val bovenop de jongen weinig verschil meer zal maken. Misschien weet hij het al wel, maar wil hij toch zijn zoon of familielid snel mee terug nemen naar huis, ondanks de gevaar van sluipschutters of raketinslagen.

De foto geeft een hoop reden tot speculatie. De val van de man is in ieder geval een goede visuele metafoor voor de status van de wereld na 11 september 2011. Ergens tussen vallen, redden en een hoop bloed en pijn in. En met toeschouwers, veilig op de achtergrond.

Michael Kamber, Project: The Reach of War: a deadly search for missing soldiers, 2003 (uitsnede)

Dan boffen we nog dat het in Nederland niet veel meer ongemak op heeft geleverd dan een ietwat vijandige samenleving en wat bezuinigingen.

Zaterdag is de confrontatie op te zoeken bij Gemak. Niet alleen in de tentoonstelling, maar ook bij het debat dat er aan vooraf gaat met Harm Ede Botje (redacteur Vrij Nederland), Teun Voeten, Jamie Wellford, Timo de Rijk (Hoogleraar Design Cultures VU Amsterdam), Gert van Langendonck (Midden-Oosten correspondent NRC Handelsblad), Kai Wiedenhöfer (oorlogsfotograaf) en Raoul de Lange (recent afgestudeerd fotograaf).

Kai Wiedenhöfer, Project: Operation Cast Lead, 2008-2009

‘GENERATION 9/11. Oorlogsfotografie en conflictbeeldvorming tien jaar na 9/11’ die van 10 september t/m 30 oktober te zien zal zijn in GEMAK in de Vrije Academie, Paviljoensgracht 20-24, Den Haag. Openingstijden: di t/m vr: 12-17 uur, za/zo: 13-17 uur. Toegang gratis.

Met werk van/Participants: Mohammed Abed, Zalmaï Ahad, Nina Berman, Marc Bijl, Thomas Dworzak, Abdul Ahad Ghaith, Mia Grondahl, Tim Hetherington, Tyler Hicks, Michael Kamber, Geert van Kesteren, Karim Ben Khelifa, Kent Klich, Teru Kuwayama, Frederic Lafargue, Raoul de Lange, Benjamin Lowy, Eman Mohammed, Simon Norfolk, Moises Saman, Bruno Stevens, Teun Voeten, Kai Wiedenhöfer.

Gastcurator en initiator: Teun Voeten (oorlogsfotograaf en antropoloog) ism Timo de Rijk (Hoogleraar Design Cultures VU Amsterdam) en Marie Jeanne de Rooij (directeur Vrije Academie / GEMAK)

http://gemak.org/archive/2011-06-22/generation-911