Radical Software: verander de media

‘Radical Software: The Raindance Foundation, Media Ecology & Video Art’. Een mondvol, deze titel van de expositie bij West Den Haag. Het onderwerp: vernieuwende mediamakers begin jaren zeventig. De expositie loopt nog één week (tot 9 september) en is daarom onze weekendtip.

Eerst wat context. The Raindance Corporation, een denktank voor alternatieve mediamakers, bracht begin jaren zeventig het tijdschrift Radical Software uit en stond aan de basis van deze beweging. ‘Kunst als communicatie’. Het doel: het in kaart krijgen van de media-ecologie. En antwoord krijgen op de vraag: wat is de impact van media op de mens?

Zo formuleerde Radical Software het zelf: ‘Het mensdom zal niet overleven door het totale afwijzen van technologie noch door deze onvoorwaardelijk te omarmen – maar door deze te humaniseren: door mensen toegang te verlenen die ze nodig hebben om de controle over hun leven vorm te geven en te handhaven.’

Ze waren als eerste generatie opgegroeid met televisie en geloofden in veranderingen. Frank Gillette (oprichter en directeur), Beryl Korot (belangrijk lid) en Iris Schneider (leider collectief 1972 – 1993) vertellen over hun beweegredenen op de site van ZKM, Center for Art and Media in Karlsruhe, dat deze expositie eerder heeft vertoond.

Of je klikt op onderstaande video, waarin Beryl Korot in vier minuten uitlegt waar Radical Software voor stond:

Onconventionele filmpjes

West Den Haag heeft voor de bezoeker een prachtig boekje met zaalteksten en plattegrond samengesteld. Dat is ook hard nodig om in eerste instantie kaas te kunnen maken van de vele videowerken. Waar het eerste werk Echo van Ira Schneider vooral speels en grappig (en interactief!) is, zien we verder vooral serieuze media-uitzendingen in matige jaren zeventig videokwaliteit.

Er iets van kunnen volgen, is een uitdaging. De afstand tussen mij en de video’s is groot. Dat ligt vast en zeker ook aan mijn ongeduld. Door de hedendaagse media-explosie van de YouTubes, Dailymotions, Vimeo’s, Instagrams is het lastig om door het kolossale oerwoud van verandering heen te kunnen kijken.

Radical Software: verander de media

Dan begint het bij The World Largest TV Studio toch te dagen. Deze onconventionele verfilming van de Democratische Conventie van 1968 prikkelt de historicus in de kijker.

Een zeldzaam portret van allerlei randzaken tijdens de conventie, meer hoe je het als mens zou ervaren dan als nieuwsprogramma.

‘Onze videotape moet getuigen van hun aanwezigheid en hun absurditeiten, onbekwaamheden en beperkingen.’

‘Wij moeten ons verhouden tot wat wij ze zien doen en proberen dit te verduidelijken.’

Mooie film van een uur voor wie er de tijd voor heeft. Als de weerstand bij mezelf enigszins is gebroken, zie ik meer pareltjes, zoals Night light TV (1982 – 1993) en het bijzondere Wipe Cycle (1969 / 2018) van Frank Gillette en Ira Schneider.

Belofte die nooit ingelost werd

Je moet Radical Software zien vanuit die tijd zelf: die vroege tv-jaren waren vergelijkbaar met de vroege internetjaren. Toen waren er ook genoeg cyberenthousiastelingen die veronderstelden dat internet alles kon verbeteren.

Radical Software kreeg vooral veel invloed in de kunstwereld. De gewone televisie bleef met een uitzondering hier en daar tamelijk standaard.

Beryl Korot vindt het spijtig dat video nooit zijn belofte als ‘vernieuwende media’ heeft vervuld. ‘De computer heeft dat eigenlijk veel meer gedaan.’

Radical Software: verander de media

De vraag die deze expositie oproept is dus niet: hebben de alternatieve media gefaald in het bereiken van zijn doelen? Dat doet er, denk ik, niet toe. Het prikkelt juist om te denken wat er mogelijk zou zijn geweest, hoe de televisie een stuk leuker had kunnen zijn als latere mediamakers de tand des tijds meer hadden kunnen loslaten.

Media-archeologie

De expositie zet daardoor vooral aan het denken aan hoe hardnekkig televisiemedia al decennia lang vernieuwingen tegenhouden. Het grote kijkerspubliek en de grote financiële belangen verlammen elke poging tot verandering, dat moet het wel zijn.

Ik moet ineens denken aan het filmpje van tv-satiricus Charlie Brooker (beter bekend als schrijver van Black Mirror) over hoe routineus journaals gemaakt worden. Ook akelig is dit recente filmpje, waarbij je meer kunt spreken over kloons dan over kopieën.

Gore Vidal en William Buckley

Wie voldoende geduld en media-interesse heeft, zal in West Den Haag als een media-archeoloog makkelijk een prachtig uur kunnen besteden.

Hoe interessant ik het ook vind, voor mij is een documentaire Best of Enemies beter behapbaar. Deze documentaire, die iedereen die Netflix heeft kan zien, laat zien hoe de talkshow met zijn polariserende karakters is ontstaan. En hoe daarmee televisie veranderde. Gore Vidal (progressief) en William Buckley (conservatief), beiden welbespraakt en intelligent, vonden min of meer het ‘vileine’ tv-debat uit in 1968.

Nog steeds houden tv-programma’s ervan om tegenover Mening A Mening Z te zetten. Alleen hebben die zelden de eruditie van Vidal en Buckley.


De expositie loopt nog tot 9 september (volgende week zondag) en is te zien op de Lange Voorhout. De entree is normaal € 6,- maar nu met zomerkorting € 1,-. Gratis met MJK. Openingstijden: woensdag tot en met zondag