Fake news en een Koreaans mysterie

Fake news. Het is boeiend om kunstenaars te zien reageren. Michael Kvium (onlangs in de Kunsthal) met deze interpretatie van fake news. Sean Cornelisse pakt het anders aan door in archieven te duiken. Op 14 en 15 juli was zijn aanpak te zien bij …ism project space.

Het is 1907 en de Koreaanse afgevaardigden doen hun uiterste best om hun probleem op de kaart te zetten: overheersing door Japan. Bij een Vredessconferentie in Den Haag zijn drie Koreanen stevig aan het lobbyen voor hun zaak.

De Nederlandse overheid wil ze alleen niet laten meedoen aan de conferentie. Drie weken later sterft Yi Jun, één van de drie Koreaanse onderhandelaars, onder mysterieuze omstandigheden in Pension De Jong (volgens de Koreanen is hij gestorven aan zijn eigen verdriet, als gevolg van het niet slagen van de missie).

Later komt Korea onder het Japanse juk vandaan en wordt in Den Haag het ‘Yi Jun Peace Museum’ geopend, op de plek van zijn dood, Pension de Jong, met het daaronder gelegen biljartpaleis in de Wagenstraat.

Sean Cornelisse leek het museum curieus genoeg om te bezoeken. Hij aanschouwde de Koreaanse visie op de feiten van 1907. Zelf bovenmatig geïnteresseerd in thema’s als propaganda en dissidenten, zag hij er meteen een onderwerp in.

Fake news en een Koreaans mysterie
vlnr: Pension de Jong, Wagenstraat 1907 - Yi Jun Peace Museum, Wagenstraat 2005 - Dissident Peace Museum, Westeinde 2018

Hij herschiep bij …ism op het Westeinde (een gebouw dat ook een voormalige pension en biljartwerkplaats was) en herdoopte het tot ‘Dissident Peace Museum’. Zelfs de puien lijken sprekend op elkaar.

En daar zijn we aangekomen bij ‘fake news’. Want net zoals het museum zijn eigen verslag ervan presenteert (inclusief een foto van coach Guus Hiddink), creëerde Cornelisse zijn eigen werkelijkheid. Niet per se ‘de waarheid’, wel kwamen er in zijn project Nederlands-Indische bronnen aan te pas, die in het Yi Jun museum weer ontbreken.

Fake news en een Koreaans mysterie

Als de foto van de drie Koreanen een symbolische vorm van de werkelijkheid is, is dit nieuwe museum een heruitvinding, een copy-paste-actie (inclusief jas en brandblusser, ook in het origineel te zien). Maar ook met een ‘overbodig’ onderzoek naar alle pensions De Jong in Nederland (in Bunschoten vind je er nog een).

Het is wel wel copy-paste met een flinke vleug surrealisme, zodat het niet helemaal een Yi Jun Peace Museum 2.0 wordt. Geen wonder dat Cornelisse zich aangetrokken voelt tot Oulipo. De wiskundige technieken van de Franse schrijvers Queneau en Perec past prachtig bij een mysterieus gedicht van Yi Jun.

An evensong of the trashed notebooks, where larks think of the porcupines. If there are nuptials of mendelevium great uncles, the nationality is the country of a great uncle sensitized in trumpery.

Fake news en een Koreaans mysterie

‘De absurditeit van de voorgeschotelde werkelijkheid’, zo noemt Cornelisse het zelf. Het bijwonen van een herdenkingsbijeenkomst voor Yi Jun in het museum hoort er ook bij, hoewel hij de Koreaanse taal niet machtig is. En het is geen spotternij. Het is een eigen variant van de werkelijkheid, die – als je eerlijk bent – ook een eigen variant van de werkelijkheid is.

Nieuws is interpretatie maar het probleem is als je minder positief nieuws beschouwt als onzin, je je op het terrein van de propaganda begeeft.

Van de obelisk van Trajanus tot het Yi Jun Peace Museum: niemand is vies van wat propaganda. Soms komt er iets moois uit, later, zoals een film als The Death of Stalin of dit kunstwerk van Sean Cornelisse.

Want het is en blijft een rijk onderwerp, net zo tijdloos als hedendaags, net zo serieus als grappig, net zo complex als simplistisch.

Fake news en een Koreaans mysterie

Sean Cornelisse – Dissident Peace @ …ism project space, Den Haag, 14-15 juli 2018