Moment of Truth: for a Reasonable Ecology between the Media
Tijdens de lunchpauze van het symposium Moment of Truth: for a Reasonable Ecology between the Media vroeg ik een van de andere aanwezigen naar de dag ervoor – het symposium had een programma op donderdag en vrijdag, ik was er enkel twee sessies op vrijdag – en hij zei: “Heel interessant en inspirerend, maar ik kan het niet goed navertellen”. En dat was exact mijn gevoel na de vrijdag.
Afgelopen zomer las ik Understanding Media: The extensions of man een boek uit 1964 geschreven door Marshall McLuhan. Ik had toen overigens nog geen idee van de expositie en het symposium georganiseerd door West Den Haag. De auteur, een Canadese professor, filosoof en intellectueel, is misschien wel het meest bekend van de uitdrukking “The medium is the message”. Hij was vooral nieuwsgierig naar hoe wij reageren op veranderingen als gevolg van technologische innovatie. Het boek – over media, technologie en onderlinge relaties – was in die tijd vooruitstrevend en wordt nog altijd gezien als grondlegger van het onderzoek naar nieuwe media en communicatie. De kijk van McLuhan op de invloed van technologie op communicatie en media is ook anno 2017 actueel en inspireert nog altijd.
West Den Haag grijpt dit aan en organiseert het doorlopende kunstproject Feedback #1 Marshall Mcluhan and the Arts. Het symposium Moment of Truth: for a Reasonable Ecology between the Media in de KABK is een onderdeel van dit programma. Twee volle dagen waar sprekers – uit binnen- en buitenland – kritische presentaties geven en met elkaar en het publiek in gesprek gaan over de huidige, snelle, digitale communicatie. De presentaties worden afgewisseld met expositiebezoek en een concert.
Ik was er op vrijdag, bij de lezing van Jasper Bernes, dichter en auteur met een focus op arbeid, en de presentatie van Ganaele Langlois, professor in communicatiewetenschappen.
De presentatie van Jasper Bernes is een theoretische en een taaie. Hij haalt cybernetics aan, “control of any system using technology” (via wikipedia) en de planeconomie, oftewel een centraal geleide economie, zoals die uit de voormalig Sovjet Unie, China of Cuba en vraagt zich of hoe zo’n planeconomie werkt in een tijd als de huidige met technologie en algoritmes. Een tijd waarin “we” alles van iedereen en elk voorwerp weten. Zorgen nieuwe machthebbers als Amazon en Google ervoor dat een bepaalde vorm van de planeconomie weer terugkomt? De daaropvolgende discussie met een aantal sprekers, gaat alle kanten op. Van agile werken tot aan hackers die kunst maken. Of omgekeerd.
Het middagprogramma begon met een terugblik, het publiek kon reageren op de ochtend of het symposium in het algemeen. “We zijn de link met kunst kwijt geraakt”, zei een van de mensen uit het publiek. In de bij dit project verschenen publicatie Towards a reasonable ecology among the media themselves benadrukt Baruch Gottlieb, ook de gespreksleider van het symposium, dat kunstenaars een speciale rol vervullen in het elektronisch tijdperk. “Zij zijn het gevoeligst voor aanstaande veranderingen die voortkomen uit nieuwe technologie en kunnen daardoor in hun kunstwerken signaal afgeven over hoe we ons kunnen voorbereiden.”
Ganaele Langlois bracht die link met kunst en vormgeving ietwat terug. Haar presentatie waarbij textiel de hoofdrol speelt, is meer tastbaar en de getoonde afbeeldingen zijn een goede ondersteuning. Textiel als oudste vorm van communicatie. Het daagt het publiek uit om textiel niet enkel te zien in relatie tot mode, maar ook als een medium dat iets zegt over een cultuur, over het verzamelen en coderen van informatie. Langlois toont voorbeelden van smart textile, “Fabrics that enable digital components such as a battery and a light (including small computers), and electronics to be embedded in them” (via wikipedia) en van quipu. Deze methode van “sprekende knopen” werd gebruikt door de Inca’s om een archief te maken en te communiceren. Het klinkt heel inventief en modern. En het illustreert, net als het gedachtengoed van McLuhan, de tijdloosheid van onze manieren van communiceren.
Na afloop van de lezing van Langlois, bezocht ik nog de expositie in Huis Huguetan. In de entreehal staat een kraam met Chinese letters en goedkope (nep)telefoons (Disnovation). Verderop een werk van gestapelde tijdschakelaars en een gloeilamp (Mogens Jacobsen) en een installatie van muziekinstrumenten en boxen (Thomas Begin).
Het zijn stuk voor stuk werken van hedendaagse kunstenaars die zoeken naar een relatie tussen de huidige samenleving en technologie, en de veranderingen die digitale middelen met zich meebrengen, onderzoeken. Centraal, ook letterlijk in Huis Huguetan, staat het werk van McLuhan. Een aantal interviews is te bekijken. “The future is the future is the present” noteer ik.
De expositie vraagt om tijd, net als het symposium en het werk van McLuhan als geheel. De beloning is uiterst interessant, maar het vraagt om geduld, nieuwsgierigheid en concentratie.
De expositie Feedback #1 Marshall Mcluhan and the Arts in West Groenewegje en West Huis Huguetan is nog te zien tot en met 19 november. In de komende periode is er ook een parallel programma met onder andere workshops, lezingen, en een open air cinema tijdens Museumnacht.