Het verslag / Expeditie Zandmotor #1

De Zandmotor is een door mensen aangelegde ‘land-arm’ in zee (tussen Ter Heijde en Kijkduin) die op innovatieve wijze de kust moet beschermen en onderhouden; door stroming van wind en zee verspreidt het zand van de Zandmotor zich langs de kunst en vormt zo nieuwe duinen en strand. ‘Bouwen met de natuur’ wordt het liefkozend genoemd. Het natuurgeweld dat aan deze samenwerking tussen mens en natuur te pas komt is al vanaf het eerste moment een grote bron gebleken voor onderzoekers en wetenschappers, maar ook voor kunstenaars. Stichting Satellietgroep begrijpt dat en biedt een selectie kunstenaars in de komende jaren de kans om middels een artist in residence te werken met de Zandmotor.

Op zondag 9 november vond de eerste, door Satellietgroep georganiseerde, publieke expeditie naar de Zandmotor plaats. Met de bedoeling om kunstenaars, wetenschappers en publiek met elkaar in contact te brengen waren er die middag in Villa Ockenburgh een aantal presentaties van wetenschappers en kunstenaars die zich momenteel bezighouden met de Zandmotor. Aankomend resident kunstenaar Theun Karelse vertelde over voorgaande projecten en wetenschapper Sierd de Vries vertelde over zijn onderzoek en ervaringen tijdens zijn project MegaPex2014, waarbij iedere zandkorrel van belang was. Het was opvallend om te zien hoe interdisciplinariteit als vanzelfsprekend van belang is wanneer een onderzoek de Zandmotor betreft en hoe daarmee onderscheid tussen wetenschapper en kunstenaar leek te vervagen. Ook het publiek leek zich zeer te interesseren voor de zandmotor en er werden vele vragen opgeworpen en discussies gestart. Omdat de ervaring van de Zandmotor zich niet in een zaaltje laat vangen werd het hele publiek nadien door Bram Esser en Francois Lombarts meegenomen op expeditie naar de plaats zelf. Met tips, trucs, foto’s en verhalen gunden zij het publiek een veelzijdige blik op het fenomeen Zandmotor.

Een belangrijk onderdeel van de dag was de presentatie van artist in residence Zoro Feigl (klik hier voor video). Hij werkte de afgelopen maanden vanuit Villa Ockenburg met de zandmotor en het resultaat van zijn werkperiode was op deze dag te bezichtigen in de projectruimte van de villa. Zijn werk Untangling the Tides bestond uit twee touwen die langzaam kronkelend door de ruimte bewogen en daardoor patronen vormden in het zand dat de vloer dunnetjes bedekte. Men werd aangemoedigd om ‘pootje te baden’ in het werk en na afloop van de expeditie naar de Zandmotor de schoenen te ledigen in het werk.

In de twee maanden dat Zoro artist in residence was heeft hij veel tijd besteed aan de kennismaking met het strand en de Zandmotor. Door op verschillende tijden de Zandmotor te bezoeken leerde hij steeds meer over de omgeving, de getijden en de onderzoekers die daar net als hij aan het werk waren. Zoro’s werk kenmerkt zich door zijn fascinatie voor beweging en transformatie. Net als de Zandmotor worden zijn bewegende installaties door menselijke hand geïnitieerd, maar blijken zich immer zelfstandig aan de controle van de mens te ontworstelen. Zoro focuste zich uiteindelijk op de vloedlijn, waar de zee tekeningen maakt in het zand. Op één van zijn tochten vond Zoro daar een flink stuk touw. Door het aan zijn accuboormachine te koppelen ontdekte hij dat de speelse kronkelingen van het touw toevalspatronen vormen in zand en het idee voor Untangling the Tides was geboren. Ogenschijnlijk eenvoudig, maar een verbluffend doeltreffende verbinding tussen kunstenaar en Zandmotor.