In gesprek met Mondriaanfonds en Materiaalfonds

Van links naar rechts: Rune Peitersen, Francine Mendelaar, Birgit Donker, met op de achtergrond prachtig gesitueerd het werk van V&B genaamd: Delusions of Grandeur (Self-portrait as TopTalents)

Donderdag 7 november kwamen het Mondriaanfonds en het Materiaalfonds naar Nest om met de (Haagse) kunstenaar in gesprek te gaan. Het gesprek werd geleid door Rune Peitersen, de voorzitter van Platform BK. Het publiek kon Francine Mendelaar, de directeur van het Materiaalfonds, en Birgit Donker, vanaf 1 juli de directeur van het Mondriaanfonds, onbeperkt vragen stellen. Het was bijzonder dat de directeurs van twee in Amsterdam gevestigde instituten naar een Haagse instelling kwamen om persoonlijke vragen te beantwoorden. Enkele onderwerpen die aan bod kwamen:

Crowdfunding
Birgit Donker heeft aangegeven geïnteresseerd te zijn in nieuwe media zoals crowdfunding. Mondriaanfonds financiert mee met projecten waarvoor ook via crowdfunding fondsen worden geworven. Dit doen ze gewoon zoals altijd via een projectaanvraag die wordt beoordeeld door een comissie, dus niet direct via Voordekunst.nl (crowdfunding website). Wel telt crowdfunding positief mee in de beoordeling van een aanvraag. Robert Jan Verhagen van Liefhertje en De Grote Witte Reus ziet veel crowdfunding bij jonge kunstenaars. Zijn kritiek op crowdfunding is dat het uiteindelijk weer neerkomt op de vaste achterban van een kunstenaar die het project financiert, waardoor het uiteindelijk toch binnen het kleine wereldje van de kunstenaar blijft. Donker denkt juist dat die achterban via zo’n project ook weer bij andere projecten uitkomt, bijvoorbeeld via Voordekunst.nl. Zij vindt dat we niet moeten wachten totdat het draagvlak bij het publiek helemaal verdwijnt en stelt dat er een lange tijd een soort verbond bestond tussen kunstenaars en politiek. waardoor het niet duidelijk was waar het publieke geld naartoe ging. Het Mondriaanfonds heeft er een grote rol dit juist wel zichtbaar te maken.

Publiek geld en privaat geld
Zouden ze bij het Mondriaanfonds niet ook private fondsen moeten werven? Donker vertelt dat het  Mondriaanfonds privaat geld heeft uit het Pierre Janssen-legaat. Verder werven ze geen private gelden. Vanuit de zaal is er een voorstel om Mondriaanfonds bij grote bedrijven langs te laten gaan zoals bijvoorbeeld Shell en Philips. Het publiek acht de slagingskans om fondsen te werven van een instituut als het Mondriaanfonds kans groter dan die van een individuele kunstenaar. Het Mondriaanfonds doet dit tot nu toe nog niet. Ze werken soms wel samen met private fondsen zoals het Prins Bernhardfonds. Ook hebben ze samenwerkingen met commerciële partijen zoals Art Rotterdam. Zo hadden ze vorig jaar de expositie bij Art Rotterdam: Prospects & Concepts, met meer dan 90 kunstenaars die allemaal een startstipendium toegekend hadden gekregen. Dit doen ze dit jaar weer.

Samenwerkingen en het Materiaalfonds
Het Mondriaanfonds werkt samen met het Fonds Podiumkunsten bij interdisciplinaire projecten, en bestaan er samenwerkingen met Timebank, Voordekunst.nl, festival de Verbeelding en het Mediafonds. Dit bij specifieke projecten. Ook zijn ze nu een vaste langdurige samenwerking aangegaan met het Materiaalfonds. Het Materiaalfonds is, anders dan het Mondriaanfonds wat bedoeld is voor autonome beeldende kunst, ook voor ontwerpers en vormgevers. Zij verstrekken leningen en zijn daarmee een duurzaam fonds, een “revolving fund”, want je kan geld oneindig vaak uitlenen. Het is opgericht voor en door kunstenaars. De leningen worden over het algemeen goed afgelost, men voelt zich er verantwoordelijk voor. Francine Mendelaar beschouwt deze renteloze leningen als een soort noodzaak, als alle andere financiele steun ophoudt te bestaan kan je in ieder geval nog geld lenen. Ze willen om dit niet in gevaar te brengen niet fuseren, wel willen ze samenwerken. De samenwerking met het Materiaalfonds heeft geresulteerd in het Mondriaan Materiaalfonds, een fonds op naam dat het Mondriaan Fonds binnen het Materiaalfonds heeft ingericht.

Veranderingen
Wat is er nou eigenlijk daadwerkelijk veranderd in het Mondriaanfonds? Bij het doen van een projectaanvraag wordt van de kunstenaar of bemiddelaar een eigen bijdrage van €3.500 verwacht. Dit kan bijvoorbeeld via crowdfunding wordt binnengeharkt, maar ook komen van een renteloze lening van het Materiaalfonds. Doordat het nu één ‘loket’ is, het Mondriaan Materiaalfonds, hoef je bij toekenning van het Mondriaanfonds niet ook nog eens de procedure van het Materiaalfonds te doorlopen, maar kun je die renteloze lening er gelijk bij krijgen.
Nog een verandering: Het startstipendium heet nu Werkbijdrage Jong Talent, en het basisstipendium heet nu Werkbijdrage bewezen talent. De Werkbijdrage Jong Talent (het oude startstipendium dus, voor de hardleerse lezers) is aan te vragen als je minimaal 1 jaar van de academie af bent. Na de academie eerst een jaartje in de supermarkt werken dus, of in het café.

Kwaliteit en Politiek
Iets dat volgens Birgit Donker niet veranderd is zijn de kwaliteitscriteria van het Mondriaanfonds. Ze heeft het meerdere malen over de term publieksvriendelijk, waar ze kritisch tegenover staat. Een beter woord vindt zij publieksbereik, waar ook bij het beoordelen van de aanvragen op geconcentreerd wordt. Zo moet je bij elke aanvraag (of je nu een instelling bent of een individuele kunstenaar) een presentatieplan schrijven over hoe je je publiek gaat bereiken. Dit heeft volgens Donker verder niets met de kwaliteit van het werk zelf te maken, of hoe ‘publieksvriendelijk’ het is.

De belangrijkste punt van de avond was de openheid en transparantie vanuit het Materiaalfonds en het Mondriaanfonds. Hun aanwezigheid in Den Haag was een krachtig gebaar richting kunstenaars en liet zien dat instituten die kunstenaars soms als heel ver weg beschouwen daadwerkelijk benaderbaar zijn. Klagen kon niet onbestraft want er werd gelijk op gereageerd: hoe denk jij dan dat het beter zou kunnen? Dit is alleen maar aan te moedigen en om in de sfeer van de avond te blijven: heb je nog vragen, bel die mensen gewoon op!

Gesprek Platform BK – Materiaalfonds – Mondriaanfonds
Nest Den Haag
7 November

Tel. Materiaalfonds: 020 6255112 / 0647934875
Tel. Mondriaanfonds: 020 523 15 23